EPD LÀ GÌ? TUYÊN BỐ SẢN PHẨM MÔI TRƯỜNG GIÚP MINH BẠCH VÒNG ĐỜI SẢN PHẨM

        Khi các chính sách khí hậu và tiêu chuẩn môi trường toàn cầu ngày càng chặt chẽ, việc đơn thuần tuân thủ là chưa đủ. Doanh nghiệp cần chứng minh tác động môi trường của sản phẩm bằng dữ liệu định lượng, minh bạch và được xác minh độc lập. Từ khai thác nguyên liệu, sản xuất, sử dụng cho đến xử lý cuối vòng đời, minh bạch toàn bộ vòng đời sản phẩm đang trở thành điều kiện tiên quyết để tiếp cận thị trường xuất khẩu, đáp ứng tiêu chí đấu thầu công trình xanh và thuyết phục các nhà đầu tư có trách nhiệm. Trong bối cảnh đó,EPD (Environmental Product Declaration) – Tuyên bố Sản phẩm Môi trường – nổi lên như một giải pháp kỹ thuật đáng tin cậy, được chuẩn hóa theo tiêu chuẩn quốc tế và ngày càng được áp dụng rộng rãi.

(The International EPD System)

EPD là gì?

         Environmental Product Declaration (EPD) – Tuyên bố Sản phẩm Môi trường là tài liệu công bố công khai và minh bạch các chỉ số định lượng về tác động môi trường của sản phẩm. Khác với các nhãn sinh thái vốn chỉ đưa ra những tuyên bố định tính hoặc dựa trên tiêu chí đánh giá riêng, EPD không kết luận sản phẩm “tốt” hay “xanh” hơn, mà tập trung vào việc cung cấp dữ liệu minh bạch và khách quan – cho phép so sánh trực tiếp giữa các sản phẩm cùng loại trên cùng một nền tảng khoa học. 

         EPD được xây dựng dựa trên kết quả của phương pháp Đánh giá Vòng đời Sản phẩm (LCA). EPD thuộc loại Tuyên bố Môi trường Loại III theo tiêu chuẩn ISO 14025, áp dụng trong nhiều ngành công nghiệp. Việc thực hiện EPD tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế như ISO 14025 và EN 15804 (Product Category Rules - PCR). Theo hệ thống của EPD International, một EPD chính thức có hiệu lực trong vòng 5 năm kể từ ngày được công bố trên nền tảng trực tuyến.

         EPD International System (IES) là một chương trình toàn cầu nhằm hỗ trợ việc công bố Tuyên bố Sản phẩm Môi trường. Hệ thống này được vận hành bởi EPD International AB – một công ty con trực thuộc Viện Nghiên cứu Môi trường IVL của Thụy Điển. Đây là một trong những nền tảng EPD lớn nhất và được công nhận rộng rãi trên thế giới, với hơn 10.000 hồ sơ EPD đã được công bố.

Hệ thống tiêu chuẩn EPD

        Hồ sơ Tuyên bố vòng đời sản phẩm EPD không chỉ là một bản báo cáo – mà là tổng hòa của những tiêu chuẩn quốc tế hàng đầu, bảo chứng cho tính minh bạch, chính xác và đáng tin cậy của sản phẩm bạn trên thị trường. Dưới đây là những lớp tiêu chuẩn và hướng dẫn quan trọng tạo nên “xương sống” của mỗi EPD:

1. Product Category Rules (PCR): Là “bộ khung” kỹ thuật cho từng nhóm sản phẩm. PCR quy định rõ sản phẩm nào được áp dụng, dữ liệu nào cần thu thập, chỉ số môi trường nào phải công bố. Đây là tiêu chuẩn phân loại sản phẩm, đảm bảo tính đồng nhất và khả năng so sánh giữa các EPD.

2. General Programme Instructions (GPI): GPI đóng vai trò như “cẩm nang” điều hành – xác định vai trò của các bên liên quan, cách thức xác minh và quy trình công bố EPD một cách minh bạch và nhất quán.

3. ISO 14025: Đây là nền tảng pháp lý và kỹ thuật của mọi EPD chính thống, quy định yêu cầu xác minh bên thứ ba và nguyên tắc công khai thông tin.

4. ISO 14040 / ISO 14044: Hai tiêu chuẩn này hướng dẫn cách thực hiện đánh giá vòng đời sản phẩm (LCA) bài bản, đảm bảo dữ liệu nền vững chắc cho EPD.

5. ISO 9001 / ISO 14001: Hệ thống Quản lý chất lượng & môi trường. Các hệ thống quản lý này giúp doanh nghiệp kiểm soát tốt quá trình triển khai EPD, đảm bảo chất lượng thông tin và tuân thủ các yêu cầu môi trường liên quan.

(Hệ thống Tiêu chuẩn EPD)

Mối quan hệ giữa LCA và EPD

LCA là gì?

       Life Cycle Assessment (LCA) - Đánh giá vòng đời sản phẩm được xem là "phần chìm của tảng băng" – một phương pháp luận hệ thống và toàn diện để đánh giá các tác động môi trường tiềm năng liên quan đến tất cả các giai đoạn trong vòng đời của một sản phẩm hoặc dịch vụ. Bắt nguồn từ các tiêu chuẩn quốc tế ISO 14040 và ISO 14044, LCA bao gồm bốn giai đoạn chính:

+ Xác định Mục tiêu và Phạm vi (Goal and Scope Definition): Thiết lập rõ ràng mục đích của nghiên cứu và ranh giới hệ thống cần phân tích.

+ Phân tích Hàng tồn kho Vòng đời (Life Cycle Inventory – LCI): Thu thập dữ liệu chi tiết về tất cả các đầu vào (nguyên liệu, năng lượng) và đầu ra (khí thải, nước thải, chất thải rắn) trong suốt vòng đời sản phẩm.

+ Đánh giá Tác động Vòng đời (Life Cycle Impact Assessment – LCIA): Chuyển đổi dữ liệu LCI thành các chỉ số tác động môi trường có ý nghĩa, như Tiềm năng nóng lên toàn cầu (GWP), Tiềm năng axit hóa (AP), Tiềm năng phú dưỡng (EP), …

+ Diễn giải Vòng đời (Life Cycle Interpretation): Tổng hợp và phân tích kết quả để đưa ra kết luận, khuyến nghị và xác định các điểm nóng môi trường (hotspots).

Vai trò chiến lược của LCA bao gồm:

- Ra quyết định nội bộ: Cung cấp thông tin định lượng cho việc thiết kế sản phẩm sinh thái (eco-design), tối ưu hóa quy trình sản xuất, lựa chọn nguyên vật liệu bền vững và định hình chiến lược giảm thiểu tác động môi trường.

- Xác nhận tuyên bố bền vững: Làm cơ sở khoa học vững chắc cho các tuyên bố về hiệu suất môi trường của sản phẩm.

- Phân tích kịch bản: Đánh giá các giải pháp thay thế và dự báo tác động môi trường của chúng.

EPD – Công Cụ Truyền Thông Minh Bạch và Chuẩn Hóa

        EPD được ví như "phần nổi của tảng băng" – là tài liệu công khai, đã được xác minh độc lập, tổng hợp và trình bày các kết quả cốt lõi từ một nghiên cứu LCA theo một cấu trúc nhất quán và chuẩn mực. EPD tuân thủ chặt chẽ các Quy tắc Danh mục Sản phẩm (Product Category Rules – PCR) cụ thể cho từng loại sản phẩm, điều này đảm bảo:

- Tính nhất quán: Mọi EPD trong cùng một danh mục sản phẩm đều được xây dựng trên cùng một bộ quy tắc, cho phép so sánh công bằng.

- Tính minh bạch: Toàn bộ quá trình đánh giá và các giả định đều được công khai.

- Tính đáng tin cậy: Yêu cầu xác minh độc lập bởi bên thứ ba là yếu tố then chốt, củng cố niềm tin của các bên liên quan vào dữ liệu được công bố.

Các chỉ số môi trường cốt lõi được trình bày trong EPD bao gồm, nhưng không giới hạn ở:

- Tiềm năng nóng lên toàn cầu (GWP): Thể hiện tổng lượng khí nhà kính phát thải.

- Tiêu thụ năng lượng: Phân tách năng lượng sơ cấp tái tạo và không tái tạo.

- Tiềm năng axit hóa, phú dưỡng, suy giảm tầng ozone.

- Sử dụng tài nguyên: Nước ngọt, khoáng sản, vật liệu.

- Tạo ra chất thải: Nguy hại và không nguy hại.

- Và nhiều chỉ số khác.

Vai trò thị trường và pháp lý của EPD:

- Đáp ứng yêu cầu tuân thủ: Ngày càng nhiều quy định và tiêu chuẩn xây dựng xanh (như LEED, BREEAM) yêu cầu EPD cho các vật liệu xây dựng.

- Công cụ mua sắm xanh: Hỗ trợ các tổ chức công và tư nhân trong việc lựa chọn sản phẩm ưu việt về môi trường.

- Tạo lợi thế cạnh tranh: Nâng cao hình ảnh thương hiệu, thu hút phân khúc khách hàng và nhà đầu tư có ý thức về môi trường.

- Cơ sở cho đổi mới: Thúc đẩy cải tiến sản phẩm và chuỗi cung ứng theo hướng bền vững hơn.

(Mối quan hệ giữa LCA và EPD)

Mối Quan Hệ Cộng Sinh: Từ Dữ Liệu Đến Giá Trị

          LCA là nền tảng khoa học và kỹ thuật cho EPD. Không có một nghiên cứu LCA chặt chẽ, được thực hiện theo tiêu chuẩn, sẽ không thể có một EPD đáng tin cậy. Ngược lại, EPD là phương tiện hiệu quả để chuyển hóa những phân tích chuyên sâu của LCA thành thông tin có giá trị, dễ tiếp cận và được công nhận rộng rãi trên thị trường.

          Quá trình này không chỉ giúp doanh nghiệp hiểu rõ "dấu chân" môi trường của mình mà còn cho phép họ truyền đạt những nỗ lực bền vững một cách minh bạch và hiệu quả, từ đó xây dựng lòng tin, tạo dựng lợi thế cạnh tranh và đóng góp vào một nền kinh tế tuần hoàn, bền vững hơn.

Tại sao EPD là công cụ chiến lược cho doanh nghiệp?

          Đánh giá vòng đời sản phẩm phải trải qua quá trình xác minh độc lập bởi một tổ chức bên thứ ba có thẩm quyền. Điều này đảm bảo dữ liệu trong EPD là chính xác, đáng tin cậy và không bị sai lệch, giúp xây dựng niềm tin vững chắc cho mọi bên liên quan. Trong bối cảnh xu hướng phát triển bền vững đang định hình lại thị trường toàn cầu, EPD không chỉ là một yêu cầu tuân thủ mà còn là một lợi thế cạnh tranh chiến lược không thể bỏ qua:

- Nâng cao uy tín và hình ảnh thương hiệu: EPD là bằng chứng thuyết phục cho thấy cam kết của doanh nghiệp bạn đối với phát triển bền vững. Việc công bố dữ liệu môi trường được xác minh độc lập giúp xây dựng niềm tin vững chắc với khách hàng, đối tác và nhà đầu tư, đồng thời tạo sự khác biệt rõ rệt so với các đối thủ có nguy cơ "rửa xanh" (greenwashing).

- Mở rộng thị trường và tăng lợi thế cạnh tranh:

+ Tiếp cận các thị trường "xanh" tiềm năng: Nhiều thị trường khó tính như Liên minh Châu Âu (với các sáng kiến như EU Green Deal, Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon - CBAM), ngày càng ưu tiên hoặc thậm chí yêu cầu sản phẩm có EPD, đặc biệt trong các ngành như xây dựng và sản xuất.

+ Giành lợi thế trong đấu thầu: Sản phẩm có EPD là một điểm cộng quan trọng khi tham gia đấu thầu các dự án công trình xanh (như LEED, BREEAM, EDGE, LOTUS) hoặc các dự án mua sắm công xanh, nơi yêu cầu về môi trường ngày càng cao.

+ Phân biệt sản phẩm: EPD giúp sản phẩm của doanh nghiệpdễ dàng được lựa chọn bởi những khách hàng và đối tác quan tâm sâu sắc đến tác động môi trường.

- Tối ưu hóa hoạt động và thúc đẩy đổi mới: Quá trình lập EPD buộc doanh nghiệp phải phân tích sâu chuỗi cung ứng và quy trình sản xuất thông qua LCA. Điều này mang lại cái nhìn toàn diện:

+ Xác định các tác động môi trường trọng yếu (hotspots): Nơi tiêu thụ nhiều năng lượng, phát thải cao hoặc tạo ra nhiều chất thải.

+ Tối ưu hóa quy trình: Giảm lãng phí, tiết kiệm nguyên liệu và năng lượng, từ đó giảm chi phí sản xuất.

+ Thúc đẩy đổi mới sản phẩm: Tìm kiếm và áp dụng các giải pháp vật liệu, công nghệ bền vững hơn.

- Đón đầu yêu cầu pháp lý: Khi các quy định về môi trường trên toàn cầu ngày càng chặt chẽ, việc chủ động có EPD giúp doanh nghiệp không chỉ tuân thủ mà còn đón đầu xu thế, sẵn sàng cho những thay đổi trong tương lai.

- Hỗ trợ truyền thông và marketing hiệu quả: Với dữ liệu đáng tin cậy từ EPD, đội ngũ marketing có thể xây dựng các chiến dịch truyền thông mạnh mẽ, khách quan, chứng minh rõ ràng những nỗ lực bền vững của sản phẩm mà không cần "phô trương".

EPD: Xu hướng quan trọng trong đa dạng ngành công nghiệp

EPD đang nhanh chóng trở thành một công cụ minh bạch dữ liệu quan trọng trong nhiều lĩnh vực, đặc biệt là:

- Ngành xây dựng và vật liệu xây dựng: Từ xi măng, thép, bê tông, gạch, kính, vật liệu cách nhiệt đến sơn và nội thất.

- Sản phẩm điện tử và thiết bị gia dụng: Điện thoại, máy tính, tủ lạnh, máy giặt.

- Ngành dệt may: Vải sợi, quần áo, phụ kiện.

- Bao bì sản phẩm: Thực phẩm, đồ uống, mỹ phẩm.

- Hóa chất, kim loại, nhựa và nhiều ngành sản xuất khác.

         EPD là một chiến lược kinh doanh toàn diện giúp doanh nghiệp minh bạch hóa, tối ưu hóa và cạnh tranh hiệu quả trong kỷ nguyên phát triển bền vững. Đầu tư vào EPD là đầu tư vào uy tín thương hiệu, mở rộng thị trường và tương lai lâu dài của doanh nghiệp.

         Việc sở hữu EPD mang lại nhiều giá trị, nhưng để có một Tuyên bố Sản phẩm Môi trường đạt chuẩn và được công nhận, doanh nghiệp cần tuân thủ một quy trình chặt chẽ. Chúng tôi sẽ đi sâu vào từng bước của quy trình lập EPD trong bài viết kế tiếp.

Liên hệ để được tư vấn:

Ms. Vân Nguyễn; Phone: 0988 382 242; Email: van.nguyen@ahead.com.vn

Văn phòng AHEAD:

- Trụ sở Hà Nội: Số 18 Tam Trinh, P. Minh Khai, Q. Hai Bà Trưng, Tp. Hà Nội.

- Văn phòng Đà Nẵng: Số 498 Bùi Trang Chước, Q. Cẩm Lệ, Tp. Đà Nẵng.

- Văn phòng Hồ Chí Minh: Số 8/29 Hoàng Hoa Thám, Phường 7, Q. Bình Thạnh, Tp. Hồ Chí Minh.