-
1. Giới thiệu về ISO 14001 phiên bản mới
ISO 14001, tiêu chuẩn quốc tế về Hệ thống Quản lý Môi trường (EMS), đang chuẩn bị bước sang một giai đoạn phát triển mới với phiên bản ISO 14001:2026.
Bài viết này dành cho những tổ chức đã triển khai ISO 14001:2015, nhằm cập nhật những thay đổi cốt lõi và chuẩn bị cho quá trình chuyển đổi hiệu quả. Bởi ISO 14001:2026 không chỉ là bản cập nhật kỹ thuật mà còn phản ánh sự dịch chuyển toàn cầu về cách tiếp cận môi trường – từ kiểm soát tuân thủ sang tiếp cận tổng thể phát triển bền vững và khả năng chống chịu khí hậu và chuỗi cung ứng bền vững.
2. ISO 14001:2026 có gì mới?
Từ “bảo vệ môi trường” sang “thúc đẩy bền vững”
ISO 14001:2026 mở rộng mục tiêu của hệ thống quản lý môi trường, không chỉ dừng ở việc giảm thiểu tác động mà hướng đến:
▶ Khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu,
▶ Tư duy vòng đời sản phẩm,
▶ Chuỗi cung ứng bền vững,
▶ Phát triển chiến lược môi trường dài hạn.
Bối cảnh tổ chức 4.1: Gắn rõ với biến đổi khí hậu và chuỗi cung ứng
Điều 4.1 về bối cảnh tổ chức - Phiên bản 2026 bổ sung rõ rằng tổ chức phải xem xét ảnh hưởng của biến đổi khí hậu đến hoạt động và chiến lược môi trường:
▶ Phân tích tác động của biến đổi khí hậu đến hoạt động doanh nghiệp,
▶ Xem xét chuỗi cung ứng như một phần của rủi ro môi trường,
▶ Lồng ghép chiến lược thích ứng vào hệ thống quản lý.
Mở rộng phạm vi "nghĩa vụ tuân thủ" (Clause 6.1.3)
Thay vì chỉ tập trung vào quy định pháp luật về môi trường như trước, phiên bản 2026 mở rộng bao gồm:
▶ Quy định về khí hậu (climate-related regulations),
▶ Các tiêu chuẩn bền vững quốc tế và ngành,
▶ Yêu cầu thẩm định chuỗi cung ứng (supply chain due diligence).
Thêm điều khoản mới: Quản lý thay đổi (Clause 6.3)
Đây là điểm mới đáng chú ý. Việc thay đổi trong tổ chức – từ công nghệ, pháp lý, đến điều kiện môi trường – cần được quản lý có hệ thống, đảm bảo hệ thống EMS không bị động và luôn phù hợp thực tế vận hành.
▶ Yêu cầu tổ chức thiết lập quy trình để quản lý các thay đổi có thể ảnh hưởng đến hệ thống quản lý môi trường.
▶ Bao gồm thay đổi về công nghệ, luật pháp, quy trình, điều kiện vận hành, cũng như môi trường bên ngoài.
▶ Điều khoản này giúp tăng tính linh hoạt và chủ động của hệ thống EMS, đặc biệt trong bối cảnh môi trường và quy định biến động liên tục.
Mở rộng nội dung Điều 8.1 – Kiểm soát vận hành
Bổ sung yêu cầu kiểm soát vận hành để:
▶ Đáp ứng các gián đoạn chuỗi cung ứng,
▶ Ứng phó với rủi ro khí hậu và điều kiện thời tiết cực đoan,
▶ Áp dụng góc nhìn vòng đời (life cycle perspective) mạnh mẽ hơn để kiểm soát tác động môi trường trong toàn chuỗi giá trị.
Nhấn mạnh đạo đức lãnh đạo và văn hóa bền vững Điều 5.1
Điều khoản 5.1 – Vai trò lãnh đạo Ngoài việc lãnh đạo phải tích hợp chính sách môi trường, bản mới yêu cầu:
▶ Thể hiện trách nhiệm đạo đức,
▶ Minh bạch trong việc ra quyết định,
▶ Xây dựng văn hóa phát triển bền vững trong toàn tổ chức.
3. So sánh ISO 14001:2015 và ISO 14001:2026
| Khía cạnh |
ISO 14001:2015 |
ISO 14001:2026 |
|---|---|---|
| Mục tiêu |
Cải thiện hiệu suất môi trường, tuân thủ, giảm tác động |
Bổ sung trọng tâm về bền vững, khả năng chống chịu khí hậu, và vòng đời sản phẩm |
| Phạm vi |
Tự xác định, xét đến bối cảnh nội/ngoại bộ và các bên liên quan |
Yêu cầu bao gồm tác động biến đổi khí hậu, tính bền vững chuỗi cung ứng, góc nhìn vòng đời |
| Cấu trúc |
10 điều khoản theo HLS |
Vẫn giữ 10 điều khoản nhưng tái cấu trúc nội dung (chia nhỏ một số tiểu mục) |
| Điều khoản chính |
Context (4), Leadership (5), Planning (6), Operation (8) |
Bổ sung rõ biến đổi khí hậu (4.1), quản lý thay đổi (6.3), và mở rộng 8.1 |
| Rủi ro môi trường |
Xem xét rủi ro/cơ hội tích hợp trong hoạch định EMS (6.1) |
Mở rộng bao gồm rủi ro khí hậu, chiến lược phục hồi, và tài liệu hóa rủi ro |
| Cam kết lãnh đạo |
Tích hợp chính sách môi trường từ lãnh đạo |
Nhấn mạnh vai trò lãnh đạo đạo đức và văn hóa bền vững |
| Hành động dự báo |
Ngầm hiểu thông qua hành động phòng ngừa |
Nêu rõ yêu cầu về thích ứng dài hạn, đứt gãy chuỗi cung ứng, và lập kế hoạch khí hậu |
| Tuân thủ pháp lý |
Bao gồm các nghĩa vụ luật định và quy định môi trường (6.1.3) |
Mở rộng sang quy định khí hậu, chuẩn mực bền vững, thẩm định chuỗi cung ứng |
4. Khuyến nghị chuẩn bị chuyển đổi
Đối với tổ chức đã áp dụng ISO 14001:2015, nên bắt đầu lập kế hoạch chuyển đổi từ năm 2025 để đảm bảo tính liên tục của chứng nhận, các tổ chức nên:
▶ Đánh giá hiện trạng: Xác định sự khác biệt giữa hệ thống hiện tại và tiêu chuẩn mới.
▶ Cập nhật phân tích bối cảnh để bao hàm yếu tố khí hậu và chuỗi cung ứng.
▶ Đào tạo nội bộ: Nâng cao năng lực của đội ngũ và các bộ phận liên quan.
▶ Thiết lập quy trình quản lý thay đổi (change management).
▶ Rà soát lại các nghĩa vụ tuân thủ mở rộng: luật khí hậu, quy chuẩn ngành, và nghĩa vụ chuỗi cung ứng.
▶ Chuẩn bị cho hành động dự báo dài hạn: kịch bản khí hậu, gián đoạn nguyên vật liệu, nhu cầu điều chỉnh năng lượng, v.v
Liên hệ nhận báo giá nhanh nhất
Ms. Tuyết Anh (Annie)
Email: tuyetanh.le@ahead.com.vn
Số điện thoại/Zalo: 03 999 07801 (hotline)
0919442077
Văn phòng AHEAD:
Hà Nội: Số 18 Tam Trinh, Quận Hai Bà Trưng, Hà Nội.
Đà Nẵng: 498 Bùi Trang Chước, Cẩm Lệ, Đà Nẵng.
Hồ Chí Minh: 8/29 Hoàng Hoa Thám, Phường 7, Bình Thạnh, Hồ Chí Minh.
Bình luận: